بررسی علل تحول دیپلماسی هسته ای ایران در ده سال گذشته (1382-1392)

در طول ده سال گذشته دیپلماسی هسته ای جمهوری اسلامی ایران متأثر از گفتمان سیاسی کشور مواردی چون همکاری و تنش زدایی، مقاومت و تداوم حرکت های هسته ای و تعامل سازنده و مذاکره با کلیه طرف های مقابل را پشت سر گذاشته است. در این رساله مسائل هسته ای ایران و چگونگی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از سال 1382 تا 1392 مورد بررسی قرار گرفته است. چنین به نظر می رسد که پرونده هسته ای ایران در چند سال اخیر دچار تغییر و تحولات زیادی شده است و دولت های مختلف هرکدام با سیاست گوناگون پرونده ای هسته ای را به پیش برده اند. سه رویکرد و دیپلماسی متفاوت در طول 10 سال گذشته در عرصه مسئله هسته ای ایران وجود داشته است . در اولین رویکرد می توان به همکاری و تنش زدایی اشاره کرد. این دوران از اواخر سال 1381 شروع شد. زمانی که سید محمد خاتمی ریاست جمهوری کشور را بر عهده داشت. تیم مذاکره کننده در آن زمان با هدف زنده کردن فعالیت های هسته ای گذشته شکل جدیدی برای مذاکره انتخاب کرد. در وهله نخست بحث همکاری و تنش زدایی بود. به این صورت که تنش ها و اختلاف های بین المللی تبدیل به مذاکره و نوعی همکاری شد. بحث گفتگوی تمدن ها نیز در این مورد بی تأثیر نبود. بدین ترتیب در آن دوران مذاکرات هسته ای تقریباً به پیشرفت و نوعی همکاری بین المللی رسید. دومین رویکرد بحث مقاومت و تداوم حرکت های هسته ای بود. این رویکرد از سال 1384 تا 1392 یک دوره هشت ساله را پشت سر گذاشت. ریاست جمهوری وقت محمود احمدی نژاد در مقابل فشارهای غرب در مورد مسئله هسته ای ایران سیاست مقاومت را در پیش گرفت.این سیاست تحریم های شدید و تنش های بین المللی را در بر داشت. شایان ذکر است با توجه به دیدگاه تیم مذاکره کننده نسبت به مسئله هسته ای در مذاکرات گذشته و حرکت های قبلی در زمینه پرونده هسته ای ایران که در سال های قبل صورت گرفته بود موفقیت های نیز در طی ای هشت سال در بحث هسته ای به دست آمد. رویکرد سوم در دیپلماسی هسته ای جمهوری اسلامی ایران تعامل سازنده و مذاکره با کلیه طرف های مقابل بود. در این دوره حسن روحانی که ریاست جمهوری کشور را بر عهده داشت به همراه تیم مذاکره کننده برای از بین بردن تحریم ها و همچنین رسیدن به ثبات و تکامل در پرونده هسته ای تعامل سازنده را در پیش گرفتند. در این تعامل مذاکره با تمامی طرف های مورد بحث در پرونده هسته ای در رأس گفتگوها قرار داشت. تا به امروز تیم مذاکره کننده دولت یازدهم کارنامه قابل قبولی را از خود به نمایش گذاشته است.